Từ đầu năm đến nay, đặc biệt là mưa lớn do hoàn lưu của bão số 3 (Yagi) đã gây ra nhiều trận lũ quét, sạt lở đất, gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản cho nhiều địa phương. Theo dự báo, tình hình thiên tai còn diễn biến phức tạp, cần tiếp tục chú trọng, nâng cao hơn nữa nhận thức và kỹ năng ứng phó của chính quyền và người dân với loại hình thiên tai này, góp phần giảm thiểu tối đa thiệt hại trong thời gian tới.

Để chủ động trong công tác PCTT, Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy PCTT-TKCN và PTDS tỉnh đã ban hành văn bản 196/VP-PCTT ngày 13/9/2024 về việc tuyên truyền tài liệu truyền thông hướng dẫn ứng phó lũ quét, sạt lở đất. Trong đó, đề nghị UBND các huyện, thành phố, thị xã; Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh; Báo Nghệ An và các cơ quan thông tấn báo chí tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn đến các cấp chính quyền và người dân về cách nhận biết và phòng chống lũ quét, sạt lở đất.

Chúng ta cùng tìm hiểu về Sạt lở đất và các kỹ năng an toàn trước Sạt lở đất

Lực lượng chức năng dọn dẹp đất đá bị sạt lở tại Kỳ Sơn (Ảnh: ST)

Sạt lở đất là gì?

Sạt lở đất do mưa lũ hoặc dòng chảy hoặc hạn hán là hiện tượng đất, đá bị sạt, trượt, lở do tác động của các điều kiện nêu trên.

Vết nứt lớn, nguy cơ sạt lở đất rất cao (Ảnh: ST)

Nguyên nhân gây ra sạt lở đất:

Liên kết cấu trúc trong nền đất bị thay đổi: Liên kết trong cấu trúc đất đá của khu vực đó bị yếu đi do tác động của thời tiết và ngoại cảnh dẫn tới chúng không còn đủ chắc chắn để giữ vững cấu trúc ban đầu.

Tác động từ môi trường, thời tiết: mưa lớn kéo dài làm cho lượng nước được tích tụ trong đất tăng lên dẫn tới phá vỡ mối liên kết của đất và đá ở cấu trúc địa hình sườn dốc hay dựng đứng, các mối liên kết giữa đất với đất, giữa đất và rễ cây không đủ bền chắc để có thể giữ được lớp đất đá ở địa hình sườn dốc dẫn đến việc sạt lở.

Tác động từ con người tới môi trường: Con người khai thác gỗ, gây cháy rừng làm mất lớp mùn phủ bề  mặt giúp thoát nước cũng như làm yếu liên kết giữa các tầng địa chất với nhau dẫn đến việc sạt lở dễ dàng xảy ra hơn.

Ngoài ra các hoạt động khai thác khoáng sản trong lòng đất, đào hầm, đào hố cũng góp phần làm yếu đi các lớp liên kết giữa đất và những phần khác nên càng gia tăng nguy cơ sạt lở đất.

Những việc làm thường xuyên để đảm bảo an toàn trước sạt lở đất

Dấu hiệu nhận biết

- Mưa nhiều ngày, mưa lớn

- Mặt đất phồng lên, cây cối rung chuyển, âm thanh lạ trong lòng đất

- Vết nứt tường nhà, sườn đồi, mái dốc, cây nghiêng, nước sông suối chuyển đục

Tác động của sạt lở đất tới đới sống con người và môi trường

Sạt lở đất là hiện tượng thiên tai gây tác hại rất lớn tới sinh mạng và cuộc sống của con người, phá huỷ tài sản, nông sản, vật nuôi, gia súc, gia cầm các công trình kiến trúc và hơn hết là cả sinh mạng của con người.

Hiện tượng thiên tai này cũng phá vỡ cấu trúc địa hình của khu vực đó dẫn tới có thể cắt đứt nhiều công trình giao thông quan trọng khiến cho việc di chuyển khó khăn hơn, hỗ trợ người dân tại những khu vực này cũng sẽ vất vả hơn.

Dấu hiệu Dấu hiệu sạt lở, những việc nên làm và không nên làm

Trước đó Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy PCTT-TKCN và PTDS tỉnh cũng đã tổng hợp các điểm sạt lở và có nguy cơ sạt lở trên địa bàn tỉnh Nghệ An và chỉ đạo các địa phương thực hiện một số nội dung để chủ động phòng, chống sạt lở, bảo đảm an toàn tính mạng, hạn chế thiệt hại về tài sản cho người dân và công trình cơ sở hạ tầng.

Theo đó, trên địa bàn toàn tỉnh Nghệ An xuất hiện 446 vị trí đã xảy ra và có nguy cơ cao xảy ra sụt lún, sạt lở đất, đá, ảnh hưởng đến nhà cửa, tài sản, hạ tầng cơ sở cũng như gây tâm lý bất an cho khoảng 10.185 hộ dân đang sinh sống trong khu vực. Cụ thể có 121 điểm, khu vực bị sạt lở núi; 127 điểm, khu vực bị ảnh hưởng do sạt lở bờ sông, suối; 198 điểm, khu vực có nguy cơ sạt lở núi, bờ sông, suối ảnh hưởng đến hộ dân và các cơ sở hạ tầng.

Sau khi chịu ảnh hưởng bởi hoàn lưu cơn bão số 3, trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã xuất hiện thêm nhiều điểm sạt lở mới. Thời gian tới tình hình thiên tai sẽ diễn biến rất phức tạp, khó lường nên việc nắm rõ các dấu hiệu và kỹ năng phòng tránh các loại hình thiên tai là rất cần thiết.

Trên đây là những thông tin chi tiết về sạt lở đất, nguyên nhân gây ra, dấu hiệu nhận biết và các việc thường xuyên cần làm để đảm bảo an toàn trước sạt lở đất. Hy vọng với một số thông tin và hướng dẫn các kỹ năng, bạn có thể chủ động thực hiện các giải pháp bảo đảm an toàn trước sạt lở đất.

Tin bài: Nguyễn Thế Cương