Trong bối cảnh thế giới đang dịch chuyển mạnh mẽ sang kỷ nguyên số, "chuyển đổi số" (Digital Transformation) đã trở thành một cụm từ được nhắc đến thường xuyên, không chỉ trên các diễn đàn công nghệ mà còn len lỏi vào mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội tại Việt Nam. Đây không còn là lựa chọn mà đã trở thành một con đường tất yếu để tồn tại, phát triển và bứt phá trong tương lai.

Ban đầu, nhiều người lầm tưởng chuyển đổi số chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ thông tin (IT) vào hoạt động, như dùng phần mềm quản lý hay xây dựng website. Tuy nhiên, khái niệm này rộng hơn và sâu sắc hơn rất nhiều.

Chuyển đổi số là quá trình thay đổi toàn diện và căn bản về cách thức hoạt động, mô hình kinh doanh, văn hóa tổ chức và trải nghiệm khách hàng, bằng cách ứng dụng các công nghệ số như Trí tuệ Nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Điện toán đám mây (Cloud Computing), Internet vạn vật (IoT), Blockchain... Mục tiêu cuối cùng là tạo ra giá trị mới, nâng cao hiệu quả, tăng sức cạnh tranh và thích ứng linh hoạt với sự thay đổi.

Chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc "số hóa" (digitalization - biến dữ liệu vật lý thành dạng số) hay "ứng dụng số" (digitization - ứng dụng công nghệ số vào một phần quy trình), mà là sự chuyển mình mang tính chiến lược, đòi hỏi sự thay đổi từ tư duy lãnh đạo đến hành động của mỗi cá nhân trong tổ chức và xã hội.

Sự cấp thiết của chuyển đổi số được minh chứng rõ ràng qua những lợi ích mà nó mang lại, cụ thể: Nâng cao hiệu quả hoạt động: Tự động hóa quy trình, tối ưu hóa nguồn lực giúp tiết kiệm chi phí và thời gian; Tăng cường trải nghiệm khách hàng: Cá nhân hóa dịch vụ, tương tác liền mạch trên đa kênh, mang lại sự hài lòng cao hơn; Tạo ra mô hình kinh doanh mới: Khám phá và khai thác các nguồn doanh thu mới dựa trên dữ liệu và nền tảng số; Nâng cao năng lực cạnh tranh: Thích ứng nhanh hơn với thị trường, đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu chính xác, vượt lên đối thủ; Tăng cường khả năng chống chịu (Resilience): Như đã thấy qua đại dịch COVID-19, các tổ chức có mức độ số hóa cao hơn đã vượt qua khó khăn tốt hơn...

Tại Việt Nam, chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã trở thành một phong trào quốc gia được Đảng và Chính phủ đặc biệt quan tâm và chỉ đạo quyết liệt. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 749/QĐ-TTg). Chương trình này đặt ra các mục tiêu cụ thể cho cả ba trụ cột: Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số. Các bộ, ban, ngành và địa phương đều xây dựng và triển khai chiến lược, kế hoạch chuyển đổi số riêng. Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến ngày càng được đẩy mạnh, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Từ các tập đoàn lớn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) đều nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số. Các lĩnh vực như ngân hàng, thương mại điện tử, viễn thông, bán lẻ... đã có những bước tiến vượt bậc. Các doanh nghiệp đang đầu tư vào hạ tầng công nghệ, thay đổi quy trình làm việc, đào tạo nhân lực và thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới. Tuy nhiên, mức độ chuyển đổi số giữa các doanh nghiệp vẫn còn khoảng cách, đặc biệt là các SME còn gặp nhiều thách thức về chi phí, nhân lực và hạ tầng. Tỷ lệ người dân sử dụng internet, điện thoại thông minh ngày càng cao. Các ứng dụng thanh toán điện tử, mua sắm trực tuyến, học tập và làm việc từ xa đã trở nên phổ biến. Người dân dần quen thuộc hơn với việc tương tác trên môi trường số. Các nhà cung cấp giải pháp công nghệ, startup đổi mới sáng tạo, các tổ chức tư vấn và đào tạo đang đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy chuyển đổi số tại Việt Nam.

Chuyển đổi số tại tỉnh Nghệ An

Phong trào chuyển đổi số không chỉ diễn ra ở cấp trung ương hay các đô thị lớn, mà còn lan tỏa mạnh mẽ đến các địa phương, xem đây là đòn bẩy quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Tỉnh Nghệ An là một trong những địa phương đang tích cực triển khai và coi chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm.

Tỉnh Nghệ An đã ban hành các nghị quyết, kế hoạch cụ thể về chuyển đổi số (Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 05/8/2022 về chuyển đổi số tỉnh Nghệ An đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 586/KH-UBND ngày 22/8/2022 về chuyển đổi số tỉnh Nghệ An đến năm 2025 và 14 kế hoạch, 06 quyết định để thực hiện các nhiệm vụ về chuyển đổi số), đặt ra các mục tiêu tham vọng nhằm xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số và hình thành xã hội số. Tỉnh đã tập trung vào các việc như:

Xây dựng Chính quyền số: Đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, tăng cường ứng dụng công nghệ trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, xây dựng các hệ thống thông tin dùng chung, kết nối, chia sẻ dữ liệu để nâng cao hiệu quả điều hành.

Phát triển Kinh tế số: Hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số trong sản xuất, kinh doanh; phát triển thương mại điện tử; thúc đẩy kinh tế chia sẻ; ứng dụng số vào các ngành kinh tế chủ lực như nông nghiệp, du lịch, công nghiệp...

Xây dựng Xã hội số: Phổ cập kỹ năng số cho người dân; phát triển hạ tầng số băng rộng; ứng dụng số trong các lĩnh vực Nông nghiệp, y tế, giáo dục, giao thông... nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tỉnh Nghệ An đang nỗ lực xây dựng môi trường thuận lợi cho chuyển đổi số, thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông, đồng thời triển khai các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho cán bộ, doanh nghiệp và người dân.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực chuyên ngành Thủy lợi tại Nghệ An

Hiện nay Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An (Chi cục) cũng đang không ngừng đẩy mạnh chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả công tác.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực thủy lợi là vô cùng cần thiết để quản lý hiệu quả hệ thống công trình (đê điều, đập, hồ chứa, kênh mương,…), điều tiết nguồn nước, dự báo, cảnh báo thiên tai (hạn hán, lũ lụt,…), và hỗ trợ người dân trong sản xuất nông nghiệp. Tại Chi cục, các bước chuyển đổi số bao gồm: Số hóa dữ liệu, xây dựng cơ sở dữ liệu về hệ thống công trình thủy lợi, đê điều, tài nguyên nước, dữ liệu khí tượng thủy văn, dữ liệu về các đối tượng sử dụng nước... thay thế các hồ sơ, sổ sách truyền thống. Ứng dụng IoT và Viễn thám, triển khai các trạm quan trắc tự động đo mực nước, lưu lượng, độ ẩm đất, lượng mưa... truyền dữ liệu về trung tâm theo thời gian thực. Sử dụng ảnh vệ tinh, flycam để giám sát tình trạng công trình, diện tích canh tác, diễn biến hạn hán/ngập lụt. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý, phát triển hoặc áp dụng các phần mềm quản lý công trình, quản lý tưới tiêu, tính toán cân bằng nước, lập kế hoạch điều tiết. Ứng dụng GIS, Sử dụng hệ thống thông tin địa lý để lập bản đồ số hệ thống thủy lợi, đê điều, phân tích không gian, hỗ trợ quy hoạch và quản lý. Cung cấp thông tin số cho người dân, xây dựng các kênh thông tin (website, ứng dụng di động) để cung cấp thông tin về lịch tưới, tình hình nguồn nước cho nông dân, cảnh báo thiên tai cho cộng đồng.

Theo dõi tình hình di chuyển của bão liên tục bằng máy tính

Chuyển đổi số giúp Chi cục đưa ra các quyết định điều hành chính xác và kịp thời hơn dựa trên dữ liệu thực tế; nâng cao hiệu quả sử dụng nước; giảm thiểu thiệt hại do thiên tai; và cải thiện sự tương tác, minh bạch với người dân và các bên liên quan. Dù còn nhiều thách thức về hạ tầng kết nối ở vùng sâu, vùng xa hay kỹ năng sử dụng công nghệ của cán bộ và người dân, nỗ lực chuyển đổi số trong ngành thủy lợi Nghệ An đang góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp bền vững của tỉnh.

Chuyển đổi số không phải là một đích đến, mà là một hành trình liên tục đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng nghỉ. Phong trào chuyển đổi số tại Việt Nam nói chung, tỉnh Nghệ An nói riêng, đang diễn ra mạnh mẽ, với sự dẫn dắt của Chính phủ và sự vào cuộc tích cực của cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Sự hưởng ứng và triển khai quyết liệt ở các địa phương, cùng với những nỗ lực cụ thể trong các ngành chuyên môn, minh chứng cho thấy chuyển đổi số đang thực sự đi vào chiều sâu và mang lại những hiệu quả ban đầu.

Tin bài: Nguyễn Thế Cương